Indischen in Gemert, door Harry Weerts
17-10-2019 00:00Hoe Gemertenaren voor 't eerst knoflook roken
Eindhovens Dagblad 17-10-2019
Gemert - De introductie van de Indische keuken bracht het reukorgaan van menig Gemertenaar begin jaren vijftig in de war. Zo ook de ouders van Hans Gloudemans. ,,Die wisten niet wat ze overkwam toen ze voor het eerst knoflook roken.'' Een herkenbare opmerking voor veel bezoekers van de Gemertse verhalentafel over de Indische gemeenschap in het dorp.
Een bord nasi goreng eten was kortom een gewaagde stap. De Indische gezinnen op hun beurt lustten wel pap van boerenkool met worst. Althans, die van Josje van Dam. Zij verhuisde als tienermeisje van Indië naar Gemert. Natuurlijk, het was even wennen in een nieuw, vreemd land. ,,En wat was het koud.'' Maar eigenlijk ging het aanpassen aan een nieuwe omgeving haar aardig af. ,,Ik vond mijn eerste schooldag meteen heel gemoedelijk.''
Haar donkere huidje maakte de Gemertse kinderen niettemin nieuwsgierig. Niet alleen jonkies trouwens. Zoals dialectdichteres Jo van den Elzen zich herinnert: ,,Ik heb van een Indische dame vernomen dat iemand met zijn vinger langs haar huid was gekomen. Om te kijken of die afgeeft.''
Batik
Ondanks dit soort kolderieke toestanden vond de Indische gemeenschap al snel haar draai in Gemert. En de oorspronkelijke Gemertenaren konden het meestal ook wel vinden met die exotische nieuwe dorpsgenoten. Dit maakt de vertelling van Rob de Haas tijdens de verhalentafel duidelijk. De Haas mag je als auteur van het boek 'Enkele reis Indië- Gemert' een autoriteit noemen op het gebied van de Indische gemeenschap, waar hij zelf ook deel van uitmaakt. Na een beknopt geschiedenislesje herinnert De Haas - voor de gelegenheid gehuld in batik - de uitpuilende zaal in De Eendracht er nog eens aan hoe 120 KNIL-gezinnen in 1951 in Gemert neerstreken. Toenmalig burgemeester De Bekker bood hen een huis aan. De Haas: ,,Een mooie kans voor Gemert. De gemeente mocht daardoor 25 procent meer woningen bouwen. Geen overbodige luxe in een tijd van nijpende woningnood.''
Om de Indische gezinnen te herbergen werden de wijken Molenakker en Berglaren uit de grond gestampt. Een goudmijntje voor slimme Gemertse ondernemers, die enkele woningen als model mochten inrichten. De gezinnen hoefden maar aan te wijzen hoe ze hun huis wilden hebben.
Volleybal
De komst van die Indische gezinnen veranderde het straatbeeld in Gemert ingrijpend. Volleybal was in het dorp bijvoorbeeld een totaal onbekende sport. Tot Indische jongelui op een veldje aan de Cortenbachstraat een balletje over het net sloegen. En uiteraard maakten de Gemertenaren zoetjesaan kennis met lekkernijen als nasi, risolles en (zoals Van den Elzen het in haar gedicht beschrijft) 'die dichtgevouwen pannenkoekjes met groenten erin'.
De Indo's waren ook in de dancing trendsetters. Welke Gemertenaar swingde er immers niet op de klanken van de Kiliaan Brothers? En omdat een Indische themamiddag écht niet zonder muziek kan, hebben Rob de Haas' zussen Joyce, Desiree en Diana de krachten gebundeld in gelegenheidsband The Kelinci Sisters. Een verwijzing naar hun achternaam: Kelinci is Maleis voor haas. Tussen de vertellingen van hun broer door zingen zij klassiekers als Anneke Grönlohs 'Soerabaja'. En uiteraard dragen zij elegant een 'sarong kebaya'.
Kortom, Indische invloeden te over in Gemert. Zo nu en dan vermengd met authentiek 'Gimmers'. De Haas: ,,De dialectspreuk 'Het zit er bai mai niet an' was thuis niet weg te denken.‘’
—————
